Ղազարոս Աղայան [4(16).4.1840, Թբիլիսի, - 20.6(3.7).1911], հայ բանստեղծ, մանկավարժ, հասարակական գործիչ: Սովորել է Թբիլիսիյում: Աղայանի դեմոկրատական հայեցողությունները արտացոլվել են նրա հուշագրական ստեղծագործություններում ՝ "Իմ կյանքի գլխավոր իրադարձությունները” ( առանձին հրատարակչություն 1893 ) և "Հարություն և Մանվել” (1867) , ինչպես նաև "Երկու քույր” վեպում (1872) , որտեղ պատկերված են 19 դարի 60-70-ականների
սոցիալական հակասությունները հայկական գյուղում, գյուղացու պայքարը շահագործողների դեմ :
Աղայանը մանկական ճանաչված գրողնեից և հայ մանկական գրականության հիմնադիրներից մեկն է ("Գյուլնազ տատիկի հեքիաթները” , 1904):
Հեքիաթների ( "Անահիտ”, 1881, "Արեգնազան”, 1887, և այլն) և պոեմների հեղինակ, որոնց շարքում առանձնանում է "Տորք- Անգեղը” (1888).
Թարգմանել է Ա.Ս. Պուշկինին, Ի.Ա. Կռիլովին: "Մայրենի Լեզու” սկզբնական ուսուցման դասագրքի հեղինակն է, որը մոտ 40 տարի եղելե է ամենատարածված դասագիրքը հայկական կրտսեր դպրոցների համար: Գրել է նաև "Արևիկ” ուսուցողական գիրքը (1908, այբբենարան և ինքնուսույց մեծահասակների համար) և այլն: Հիմնադրել է մանկական "Աղբյուր” ամսագիրը ( 1883, մինչև 1891 թ., փաստացի ղեկավարել է նրա հրատարակչությամբ)
Աղայան- մեծագույն հայ մանկավարժ, որը ելույթ է ունեցել կրթության դեմոկրատացման օգտին: Պահանջում էր ազատել դպրոցը հոգևորականության ազդեցությունից և փոխանցել այն ժողովրդին:
Նաև ելույթ էր ունենում խավային և ազգային սահմանափակումների դեմ կրթության ոլորտում, սովետական դատիարակության և աղջիկների և տղաների միացյալ ուսուցման օգտին: